Đài Loan là thị trường xuất khẩu lao động (XKLĐ) lớn nhất của Việt Nam. Từ tháng 11-1999 đến nay, bình quân mỗi năm cả nước đưa khoảng 23.000 lao động sang thị trường này, chiếm khoảng 30% tổng số lao động đi các thị trường. Hiện Việt Nam là nước có số lượng lao động làm việc tại Đài Loan đông thứ hai (sau Indonesia) với khoảng 93.000 người.

Đi nhiều nhất, phí cao nhất

Điều nghịch lý là dù có đông lao động nhất nhưng Đài Loan cũng là thị trường mà người lao động (NLĐ) phải đóng phí cao nhất. Theo Ủy ban Lao động Đài Loan (CLA), mức phí của NLĐ Việt Nam sang Đài Loan làm việc trung bình khoảng 5.600-6000 USD, một số trường hợp bị thu đến 6.500 – 7.000 USD/người; cao hơn quy định khoảng 1.800-2.500 USD/người. Thực chất, đây là phần tiền môi giới bị thu thêm ngay sau khi NLĐ nhập cảnh Đài Loan.

Từ nhiều năm qua, chi phí cao đã góp phần dẫn đến tình trạng NLĐ bỏ  hợp đồng, trốn ở lại Đài Loan làm việc nhằm kiếm thêm thu nhập bù đắp chi phí ban đầu. Theo báo cáo của Ban Quản lý Lao động Việt Nam tại Đài Loan, lao động Việt Nam bỏ trốn tại Đài Loan tăng nhanh từ năm 2003 đến nay, bình quân khoảng 6.600 người/năm. Tỉ lệ lao động bỏ trốn hiện nay là 8%/năm trên tổng số lao động Việt Nam có mặt tại Đài Loan.

“Ăn non” xuất khẩu lao động

Khác với các thị trường khác, tại Đài Loan, chỉ những DN nào được CLA cho phép mới được đưa lao động sang làm việc. Hiện có 67 DN Việt Nam đang còn thời hạn cung ứng theo giấy phép được cấp.

Vì quy định trên, đã xuất hiện tình trạng  DN có  giấy phép cho các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước mượn giấy để hoạt động tư vấn, tuyển chọn, thu tiền của NLĐ. Theo báo cáo của Cục QLLĐNN, từ 67 DN nói trên, đã có hơn 100 chi nhánh hoặc trung tâm và khoảng 140 cơ sở đào tạo (chưa tính các văn phòng đại diện) được thành lập, nâng tổng số các đầu mối thực hiện việc đưa lao động đi làm việc tại Đài Loan lên trên 300.

Cục QLLĐNN thừa nhận nhiều DN không còn giấy phép của CLA nhưng vẫn mượn tư cách pháp nhân của các DN còn giấy phép để tổ chức đưa NLĐ sang Đài Loan. Thậm chí, DN có giấy phép cho các tổ chức, cá nhân Đài Loan mượn tư cách pháp nhân, chỉ đứng giữa hưởng lợi (thông thường một lao động sang Đài Loan được chi 200 USD). Vì có tình trạng này nên nhiều lao động chỉ biết tên công ty môi giới của Đài Loan đưa đi mà không biết DN mình ký hợp đồng.

Theo ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục QLLĐNN, trước hiện trạng đưa NLĐ đi làm việc ở Đài Loan với nhiều bất cập như trên, nguy cơ phía Đài Loan sẽ hạn chế tiếp nhận lao động Việt Nam đang hiện hữu rất rõ ràng.

Một bài học đối với XKLĐ của Việt Nam ở thị trường này là từ năm 2004 đến nay, Đài Loan đã tạm dừng tiếp nhận lao động thuyền viên tàu cá gần bờ và giúp việc gia đình. Đài Loan cũng không cấp phép mới cho các DN Việt Nam đưa lao động sang thị trường này do NLĐ bỏ hợp đồng ra ngoài làm việc bất hợp pháp ngày càng tăng.